व्हॉट्सअ‍ॅपवरील मटका : तंत्रज्ञानाचा गैरवापर; टपऱ्यांवरचा जुगार : व्यापार की सामाजिक रोग? बुकी श्रीमंत – खेळाडू दिवाळखोर!

मटका हा आकड्यांचा खेळ असला तरी तो आता व्यसनात परिवर्तित झालेला आहे. “एकदा हात घातला की बाहेर पडणे कठीण”, असेच त्याचे गणित आहे. पैशाशी थेट संबंध असल्यामुळे आणि ठराविक वेळापत्रकात हा जुगार चालत असल्यामुळे हजारो लोक दररोज यात ओढले जात आहेत. पण शेवटी त्याचे फलित एकच — आर्थिक कंगाली.

या धंद्याबद्दल सर्वसामान्यांमध्ये एक अफवा पसरवली जाते की “मटक्यावर अनेकांचे पोट भरते”. प्रत्यक्षात मात्र फायदा होतो तो फक्त बुकी आणि टपरीवाल्यांचा. मटका लावणाऱ्यांचे आर्थिक नुकसान अपरिहार्य ठरते. वर्षभराचा हिशोब केल्यास जे काही दोन-चार वेळा लागलेले पैसे मिळतात त्यापेक्षा कितीतरी अधिक रक्कम फुकट जाते.

दिवसभर कोणता आकडा लागेल याचा अंदाज बांधत बसणारे हे लोक कुठल्याही उत्पादक कामात सहभागी होत नाहीत. काही जण तर पेन-कागद घेऊन आकडेमोडीत दिवस घालवतात, तर काही मोबाईलवर “सट्टा मटका” साईटवर तासन्‌तास घालवतात. यामुळे कुटुंबांची आर्थिक आणि सामाजिक अवस्था बिकट बनत आहे.

बुकींचे गणित
या धंद्यातील कमाईचे गणित मात्र वेगळेच. शेकडो लोकांकडून जमा झालेले पैसे टपरीवाल्यांमार्फत बुकीकडे पोहोचतात. त्यातील काही हिस्सा टपरीवाला ठेवतो, काही बुकीकडे राहतो आणि उर्वरित मुंबई बाजाराकडे पोहोचतो. ज्यावर जास्त पैसे लावले जातात तो आकडा मुंबईतून ठरविला जातो, असेही माहितगार सांगतात. त्यामुळे बुकींचा डाव नेहमीच हाणामारीशिवाय यशस्वी ठरतो.

बाजारपेठेतील टपऱ्या : जुगाराची आडवळणाची मंडई लहानसहान बाजारपेठांमध्ये टपऱ्या उभारल्या जातात. बरणीत दोन-चार चॉकलेट ठेवून बाकी संपूर्ण टपरी मटक्याच्या आकड्यांसाठी वापरली जाते. त्याचबरोबर गुटख्याचा धंदाही चालतो. पुणे जिल्ह्यात कल्याण आणि मुंबई हे मुख्य बाजार मानले जातात. कल्याण बाजार दुपारी तर मुंबई बाजार रात्री सुरु होतो. रात्री १२.३० पर्यंत लोक आकडा लागण्याची वाट पाहत जागे राहतात.

काहींची दिवाळी, अनेकांची दिवाळखोरी
मटक्यात ओपन, क्लोज, ब्रॅकेट, जॅकपॉट यासारखे आकडे लागू शकतात. लागू लागले तर हजारो रुपये हातात येतात. मात्र या भाग्यवानांची संख्या फारच मर्यादित असते. इतर शेकडो लोकांचे पैसे बुडतात. “कधी दिवाळी, कधी नशिबाला दोष” अशी मानसिकता या लोकांची झालेली आहे.

आजकाल हा खेळ मोबाईल आणि व्हॉट्सअ‍ॅपवर पोहोचला आहे. त्यामुळे त्याची गती आणि उलाढाल आणखीनच वाढली आहे. पण शेवटी त्याचा परिणाम मात्र एकच — व्यसन, कर्जबाजारीपणा आणि उद्ध्वस्त झालेले कुटुंब.

निष्कर्ष
मटक्यातून काही मोजके लोक श्रीमंत होतात, पण शेकडो कुटुंबं उद्ध्वस्त होतात. त्यामुळे “मटक्याचा आकडा हा सुखाचा नाही, तर कंगालीचा आकडा आहे” हेच या जुगाराचे अंतिम सत्य ठरते.


—